کتاب الا دختر؛ آپدیت دوبیتی‌های عرفانی
نویسنده: بنیامین نوری
«الا دختر» عبارتی است که ابتدای ترانه‌های عامیانه و عاشقانه می‌آید، ترانه‌هایی که پسرهای واله و شیدا برای معشوق‌هایشان می‌خواندند. این الا دخترها بخشی از فرهنگ فولکلور محسوب می‌شوند.
(در پرانتز بگذارید کمی از فولکلور بگوییم. البته بدون شک شما می‌دانید فرهنگ فولکلور چیست و همه این‌ها را فوت آبید ولی رخصت بدهید برای آن‌هایی که نمی‌دانند، توضیحکی بدهیم. فولکلور شامل ترانه‌ها، لالایی‌ها، قصه‌ها، ضرب‌المثل‌ها، حکایت‌ها و… است که سینه‌به‌سینه حفظ شده و به زمان ما رسیده. معمولاً خالق‌ها آن‌ها هم معلوم نیست.)
«امید مهدی‌نژاد» در کتاب الا دختر با همین ترانه‌ها شوخی کرده، او موضوعات امروزی را در میان ترانه‌های قدیمی گنجانده و با این تضاد ایجاد شده، مخاطبش را می‌خنداند. این کتاب دو بخش دارد:
الف) دوبیتی‌ها
ب) لغت‌نامه یا توضیح لغات
بگذارید همین ابتدا، دو نکته مهم که در این مُقال می‌گنجد را یادآور شوم:
ا. هر دو بیتی، دوبیتی نیست!
بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر شاعری دو عدد بیت بسراید، دوبیتی سروده درحالی‌که شاید آن دو بیت، دوبیتی نباشد.
دوبیتی باید بر وزن مفاعیلن مفاعیلن فعولن (یا مفاعیل) باشد. اگر همین الان کتاب دوبیتی‌های باباطاهر که دارد گوشه کتابخانه‌تان خاک می‌خورد را بردارید و ورق بزنید، متوجه عرض بنده خواهید شد.
۲. رابطه والیبال و دوبیتی
خاطرم هست که امین شفیعی، شاعر و طنزپرداز، یک‌بار با مثالی درست‌وحسابی، دوبیتی را برایم شرح داد. او گفت: «دوبیتی مانند بازی والیبال است. سرویس زدن می‌شود مصرع اول، دریافت می‌شود مصرع دوم، پاس دادن می‌شود مصرع سوم و ضربه نهایی می‌شود مصرع چهارم.»
منظور اینکه شما باید در سه مصرع اول، مقدمه‌ای بچینید و در مصرع چهارم، ضربه نهایی را بزنید.
امید مهدی‌نژاد که سابقه درخشانی در سرودن دوبیتی و رباعی دارد، این نکته را رعایت کرده و ضربه‌های نهایی‌اش خوب از آب درآمده است.
چند دوبیتی از کتاب الا دختر بخوانیم:
«الا دختر که موی بور داری
ز دختر بودنت منظور داری
بیا تا جزوه‌ای از هم بگیریم
شنیدم مثل من کنکور داری»
*
«الا دختر که هستی دختری خوب
و ایضاً داری آرایشگری خوب
به درگاه خدا هست آرزویم
شود پیدا برایت شوهری خوب»
*
«الا دختر که منظورت به مایه
دوپنجم از قیافه‌ت آشنایه
دماغت کار دکترهای تهرون
تتوی ابرویت کار کجایه؟»
*
«الا دختر به پسوردت بنازم
به احوالات ابزوردت بنازم
دمی غافل شدم، نازل شدی باز
به نیروی هوابردت بنازم»
*
«الا دختر که دست تو به سازه
هنر از پنجه‌ات در اهتزازه
بزن یک نغمه در آواز دشتی
نترس از محتسب، دشتی مجازه»
امید مهدی‌نژاد در این کتاب نشان می‌دهد هم شاعر خوبی است، هم نویسنده قابلی؛ او کنار هر دوبیتی، لغات دشوار اشعارش را به شیوه طنزآمیز شرح داده تا بیشتر از کتابش فیض ببرید.
نمونه‌ای از شعر و توضیح شعر کنار یکدیگر:
«الا دختر ندارم کاری امشب
بیا بد بگذرون مقداری امشب
بگیرم بهر تو نون اضافه
اگر میل فلافل داری امشب
بد: مقابل خوب.
بد گذران: از جمله تعارفاتی است که سالکان در هنگام دعوت از امر قدسی و زدن مخ او مورد استعمال قرار می‌دهند.
فلافل: گلوله سرخ‌شده نخود و ادویه‌جات را گویند که عموماً به شکل ساندویچ و گاه به شکل تکی مرد استفاده قرار می‌گیرد. این غذا در خاورمیانه، به خصوص شهرهای آبادان، بندرعباس، اهواز، بیروت، دمشق، بغداد، و اخیراً تهران، مورد استقبال گرسنگان قرار گرفته است.
فلافل از جمله اغذیه تند محسوب می‌شود و تندی آن نمادی حدت و حرارت شور سالک در تمایل شدید به امر قدسی است.»
برای خرید این کتاب می‌توانید به کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور یا فروشگاه اینترنتی سوره مهر مراجعه کنید.
پایان
برای مطالعه معرفی سایر کتاب‌ها اینجا کلیک کنید.