محمدعلی علومی که بود و چه کرد؟
محمدعلی علومی که بود و چه کرد؟
محمدعلی علومی در فروردین سال ۱۳۴۰ در شهر بم استان کرمان به دنیا آمد. کار مطبوعاتی را از اوایل دهه هفتاد در مجله ادبستان به عنوان مسئول بررسی مقاله‌ها آغاز کرد و در همان زمان مشغول گردآوری مطالب مربوط به فرهنگ مردم شد.
خودش درباره محل زادگاهش چنین نوشته است: «در فروردین سال چهل در شهر باستانی، سرفراز و اسطوره‌ای بم متولد شدم، محله ما همان محله‌ای بود که نامش در شاهنامه و در داستان «هفتواد» آمده است. بدیهی است که چنین آدمی با چنان شرایط، موجودی غیرعادی بار بیاید، غرق در خیالات اساطیری و علاقمند به فرهنگ مردم، نگارنده مدتی شاگرد مرحوم سیدابوالقاسم انجوی شیرازی مشهور به پدر فرهنگ مردم بودم و تاکنون این نوشته‌ها از نگارنده منتشر شده است».
محمدعلی علومی رمان‌های معروف سوگ مغان، آذرستان، ظلمات، اندوهگرد، پریباد، داستان‌های غریب مردمان عادی، هزار و یک شب نو، خانه کوچک و عطای پهلوان را در پرونده کاری خود دارد. علومی فارغ‌التحصیل رشته علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است.
او به طور خودآموز، اصول داستان‌نویسی را از کتاب‌های آموزشی معدود آن دوران فرا گرفت و در واقع اولین آموزگارانش مردم عادی کوچه و بازار، روستایی‌ها و عشایر بودند. در سال ۷۰، با گردآوری قسمتی از فرهنگ مردم استان کرمان در ماهنامه ادبی-فرهنگی ادبستان مشغول به کار شد و در عین حال چندین سال بخش آموزش داستان‌نویسی در مجله جوانان را بر عهده داشت.
در همان سال‌ها شاگرد سید ابوالقاسم انجوی شیرازی (مشهور به پدر فرهنگ مردم) بود و آخرین مصاحبه مطبوعاتی با او مندرج در ادبستان را انجام داد. علومی که با لهجه شیرین بمی صحبت می‌کرد مدت‌ها در تهران با دوست و همشهری هنرمندش ایرج بسطامی (خواننده‌ی اهل بم) همخانه بود.
داستان کوتاه «بمانی» نیز اثر اوست که در آخرین شماره ماهنامه «فرجاد» در اواخر دهه ۶۰ یا اوائل ۷۰ چاپ شد.
رمان «آذرستان» وی در سال ۷۷ کتاب برگزیده‌ی سال شد و رمان طنز «شاهنشاه در کوچه دلگشا» برنده‌ی سی سال رمان طنز ایران شد، همچنین در آن مراسم استادان نجف دریابندری در ترجمه طنز، پرویز شاپور در کاریکلماتور، مهدی اخوان ثالث در شعر طنز و کیومرث صابری در طنز مطبوعاتی به عنوان برگزیده انتخاب شدند.
علومی تا کنون در چندین دوره جشنواره‌های سراسری طنز، در بخش داستان داور بوده و در اولین جشنواره سراسری داستان بیهقی نیز داور بوده است.
در زمینه‌ی پژوهش‌های مربوط به طنز، علومی بنا به توصیه استاد عمران صلاحی تا کنون این آثار را منتشر کرده است:
۱- طنز در آمریکا (جلد اول) با داستان‌هایی از طنزنویسان مشهور آمریکا مانند مارک تواین، ویلیام سارویان، جیمز تربر، ارسکین کالدول به همراه نقد و بررسی آن‌ها.
۲- طنز در مثنوی مولانا جلال‌الدین
۳- انواع طنز در گلستان سعدی
۴- طنز و شیوه‌های داستانی در بوستان
۵- طنز در دوره‌ی پهلوی با نقد و بررسی آثار طنزنویسان آن زمان
۶- طنز ایران از مشروطه به بعد (جلد اول)
۷-بررسی انواع طنز در خارستان اثر حکیم قاسمی کرمانی
رمان‌های طنز علومی عبارت‌اند از: شاهنشاه در کوچه دلگشا، من نوکر صدامم، وقایع نگاری بن لادن، جناب آقای دیو
علومی همچنین در زمینه‌ی ادبیات کودک و نوجوان کتاب گذر از کوه کبود را منتشر کرده است. در تحلیل قصه‌های ایرانی می‌توان به کتاب اساطیر افسون وش او اشاره کرد.
کتاب‌های برگزیده محمدعلی علومی:
شاهنشاه در کوچه دلگشا
آذرستان
من نوکر صدامم
وقایع نگاری بن لادن
جناب آقای دیو
طنز درباره پهلوی
داستان‌های کوتاه طنز
و…
علی‌اصغر شیرزادی، داستان‌نویس و منتقد ادبی پیشکسوت در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: محمدعلی علومی نه از دیدگاه من و نه با پسند ادبی من بلکه از دیدگاه وسیع‌تری و با متکی بر شناخت نسبی که از کارهای او دارم، نویسنده‌ای یکه و یگانه است.
او به هیچ‌وجه اهل روابط عمومی نبوده و نیست و وارد هیچ گروه ادبی مشخصی نشده است؛ کسانی که مدعی کارهای مدرن و احتمالا پسامدرن هستند، مدتی دور هم جمع شده و بعد پراکنده می‌شدند.
محمدعلی علومی خود خودش است، شبیه هیچ داستان‌نویسی نیست، وام‌دار هیچ سبک و سیاق و شیوه یا این و آنی نیست. بسیار خودساخته است. او در خواب و بیداری داستان‌نویس است.
سرانجام محمدعلی علومی نویسنده، اسطوره‌شناس، پژوهشگر و طنزپرداز معاصر ایرانی روز یکشنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ در ۶۳ سالگی در همان شهر زادگاهش بم درگذشت.
دفتر طنز حوزه هنری، درگذشت استاد علومی را به جامعه طنزپردازان و علاقه‌مندان به حوزه طنز و ادبیات تسلیت می‌گوید. روحش شاد به پاس دل‌هایی که شاد کرد.
پایان
برای مطالعه معرفی سایر طنزپردازان ایران و جهان اینجا کلیک کنید.