سه مجموعه طنز منظوم از امید مهدی نژاد رونمایی شد
مراسم رونمایی از سه مجموعه طنز منظوم، سروده امید مهدی نژاد در شهر کتاب مرکزی با همکاری دفتر طنز حوزه هنری، انتشارات سوره مهر و شهر کتاب مرکزی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دفتر طنز حوزه هنری، سه کتاب «ابولچپ»، «خاک عالم» و «الادختر» آثار طنز منظوم امید مهدی‌نژاد هستند که روز سه‌شنبه ۲۸ آذر رونمایی و معرفی شدند.
این برنامه که با حضور جمعی از علاقه‌مندان به شعر و طنز برگزار شد، دکتر اسماعیل امینی، مرتضی کاردر، جلال سمیعی و هادی مقدم‌دوست به عنوان مهمان و رضا ساکی به عنوان مجری در مورد سه‌گانه جدید امید مهدی‌نژاد صحبت کردند.
رضا ساکی با اشاره به اینکه در سال‌های قبل شور و ذوق بیشتری برای مراسم‌های رونمایی از کتاب وجود داشت و مراسم‌های رونمایی کتاب بیشتری داشتیم این جلسه را آغاز کرد و از مهمانان خواست که علاوه بر آثار مهدی‌نژاد، درباره طنز و شوخ‌طبعی هم صحبت کنند.
امید مهدی نژاد سعی می‌کند چیزی به طنز اضافه کند
مرتضی کاردر به عنوان اولین مهمان این برنامه، درباره امید مهدی‌نژاد گفت: «دوران آشنایی ما بسیار طولانی است و آخرین باری که درباره امید مهدی نژاد صحبت کردم، جلسه رونمایی کتاب‌های دیگرش بود.
امید مهدی‌نژاد وقتی کار نوشتن را شروع کرد که به عنوان نویسنده و طنزپرداز شناخته نمی‌شد. ولی حالا می‌توانیم او را جزو نسل شاعران و طنزپردازان اواخر دهه هفتاد که بعد از انقلاب در این عرصه پیشگام بودند، حساب کنیم.
یادم هست اولین اثر طنز منتشر شده ایشان در مجله سوره، بنابه ضرورت منتشر شد و استقبال خوبی هم به همراه داشت.
مهدی‌نژاد آن زمان آگهی طنز و نثر طنز می‌نوشت که آن را در این سال‌ها هم ادامه داده است و اگر طنزهای مطبوعاتی او را در این سال‌ها جمع کنیم به چندهزار صفحه می‌رسیم.
از بین این چندهزار صفحه هم حتما محتوای قابل توجهی از نظر فرم و محتوا خواهیم داشت.»
وی درباره ویژگی‌های آثار امید مهدی نژاد گفت: «امید با بازی‌های زبانی و به قول معروف شوخی‌های شوهرعمه‌ای مسئله داشت و معمولا در آثارش از سبک مجلات توفیق و گل آقا پیروی نمی‌کند.
در کنارش او شعر طنز هم می‌سراید، تاریخ طنز معاصر را به خوبی می‌شناسد و مجموعه اشعاری از شاعران این دوره را منتشر کرد.
این جمع آوری آثار را در مجله «سه نقطه» هم ادامه می‌دهد و تلاش می‌کند انواع طنزهای مختلف را نگه دارد و آنها را جمع کند؛ طنزهایی که نمونه‌اش را کمتر جایی دیده‌ایم.
ایشان در همان اوایل دهه هشتاد شعر گفتن را شروع کرد که در قالب نقیضه و هزل بود و عملاً رد پای نقیضه در اشعارش مشخص است. آن زمان شعر شاعران معاصر را انتخاب می‌کرد، اما بعدتر به شاعران قدیمی‌تر هم رو آورد.»
کاردر با اشاره به اینکه این نقیضه‌سرایی در این کتاب‌ها هم آمده، گفت: «این مجموعه دو جلد شعر طنز دارد که عمده اشعار قابل قبول هستند و می‌شود به عنوان نمونه طنز امروز بررسی‌اش کرد.
مهدی نژاد متوجه این طنز و این فرم بوده است. مثلا اگر طنز ابوالفضل زرویی یا سیدمحمد نبوی را یک‌سو و طنز مثلا رضا رفیع را در سویی دیگر قرار بدهیم، می‌بینیم که انتخاب امید مهدی نژاد طنز آقایان زرویی و نبوی بوده است.
این نشان می‌دهد که فرم و محتوا همزمان برایش مهم بوده و خلاقیت و موقعیت خودش را هم در نظر گرفته است.»
وی با اشاره به اینکه امید مهدی نژاد به فرم ارائه طنز اهمیت می‌دهد، گفت: «مثلا نوشتن پاورقی در انتهای اشعار یکی از ابتکارات اوست که کارش را متمایز می‌کند و خواندن آثارش لذت بخش است.
چگونگی ایجاد طنز مهدی‌نژاد خاص است و این طنز، مخاطب حرفه‌ای‌تری می‌طلبد. مخاطبی که از شیوه‌های رایج کمی بالاتر رفته و می‌خواهد مفهوم جدیدی پیدا کند.
مهدی نژاد حتا با شوخی‌های نخ‌نما شده هم شوخی می‌کند یا آنها را نقد می‌کند. مثل بازی با سبک لغت‌نامه‌نویسان. البته فکر می‌کنم این اتفاق در نثر بیشتر می‌افتد تا نظم.»
کاردر با آوردن چندمثال از کتاب «خاک عالم» و مثال‌آوری از نمونه بازی با کلمات و شوخی در پاورقی، گفت: «امید مهدی نژاد سعی کرده چیزی به طنز اضافه کند و همین باعث تمایز کار او می‌شود.
این در کتاب «الا دختر» بیشتر خودش را نشان می‌دهد و آن مجموعه متفاوت‌تری است.»
طنز با نظام‌های مسلط مبارزه می‌کند
دکتر اسماعیل امینی در پاسخ به اینکه چطور می‌شود یک اثر طنز را ارزیابی کرد و آیا پیروی از طنز گل‌آقایی خوب است یا نه، گفت: «ما در زمانی هستیم که زبان در معرض آشفتگی و شلختگی است و در زمینه‌های غیر طنز هم این مشکل را داریم.
وقتی کلمات یا این عبارات جدید را می‌گوییم (از مقالات علمی تا سخنرانی‌های تخصصی)، انگار واژگان را بدون داشتن و دانستن علت و معلول بیان می‌کنیم.
در طنز هم این اصطلاح جدید است و سیالیت دلالت دارد و این روزها خیلی از جملات و کلمات را در مجلات و کتاب و مطبوعات و تلویزیون به اسم طنز بازگو می‌کنند.»
وی ادامه داد: «دو خطا درباره طنز وجود دارد.
اول اینکه فکر می‌کنیم طنز برای خنده و خنداندن است. در حالی که در همه عالم انواع طنز وجود دارد که یکی از آنها خنده ایجاد می‌کند و بعضی دیگر تلخ هستند.
دوم اینکه فکر می‌کنیم طنز ابزاری برای مبارزه است و خیلی‌ها معتقد بودند که طنز وسیله‌ای برای مبارزه با سانسور است. ممکن است چنین چیزی باشد، اما کار و هدف طنز این نیست.
نکته مهمتر که در مسائل غیر طنز هم با آن مواجهیم این است که معتقدیم طنز باید حرف مرا بزند. همین باعث می‌شود وقتی می‌خواهیم طنز بخوانیم دنبال این باشیم که حرف ما زده شود و این اشتباه است.
از نظر من چون در شناخت طنز مشکل داشتیم و طنز مربوط به دوران بعد از مشروطه است و تمام آثار ادبی پیش از آن دیده نشده و ابزاری برای شناخت طنز وجود نداشت، آثار عجله‌ای در مطبوعات را به عنوان طنز می‌شناسیم.»
دکتر امینی درباره طنز گفت: «این نظریه علمی است که طنز طبق نگاهی فارغ از اغراض سیاسی، شخصی و… با نظام‌های مسلط مبارزه می‌کند.
این نظام‌های مسلط شامل نظام‌های سیاسی، اجتماعی و… است و بخش دیگر نظام مسلط بر متون ادبی و نظام منطقی بر اذهان.
اگر عطار طنزی می‌آفریند، با تمامی این نظام‌های مسلط مقابله می‌کند مثل نظام مسلط بر فضای جامعه و خانقاه.
ارزش طنز در این است؛ شرایطی می‌سازد که بر هر چیزی که بر ما سیطره دارد، از زاویه‌ای دیگر نگاه کنیم.»
اسماعیل امینی درباره مجموعه طنز منظوم امید مهدی‌نژاد، گفت: «این مجموعه کتاب غلط نداشت و این خودش نکته مهمی است.
مخاطبان مفروض این کتاب‌ها متفاوت‌اند و همه سلایق را پوشش می‌دهد و کسی که بتواند این تنوع را ایجاد کند، ارزشمند است.
ارجاعات این کتاب بسیار گسترده است؛ از زبان ساده مطبوعاتی تا زبان متفاوت کتاب‌ها. مولف با آن بافت بزرگ انس داشته و خطایی در استفاده از آن نبوده است.
در همه اشعار و توضیحات این مجموعه به زبان اهمیت داده شده است. با آنکه بعضی توضیحات کلافه‌کننده است، نشان می‌دهد آدم‌های پرحرف چقدر کلافه‌کننده هستند.»
نگاه اجتماعی آثار مهدی‌نژاد نگاه بارز و انسانی است
جلال سمیعی از دیگر مهمانان این برنامه بود و با تاکید بر اینکه باید در این برنامه به کاراکتر امید مهدی‌نژاد پرداخت، گفت: «او در اداره نشریات طنز ممارست داشته و من خواننده و طرفدار آثار او هستم.
خیلی تاکید دارم که تسلط امید مهدی‌نژاد بر قالب‌های مختلف و تاریخ ادب فارسی (جدا از شرط کافی که باید بانمک باشد) و قالب‌های مختلفی مثل توییت‌های طنزآمیز و آگهی‌ها که به خاطر کار مطبوعاتی اوست، بر ویژگی‌های او تاثیر مستقیم دارد.
جدا از جدیت او در کار طنز و مدیریت فضای طنزآمیز در زمانی که هر خطی می‌تواند فضای متفاوتی ایجاد کند و هر گروهی آن را به خود بگیرد، چه طنز نوشتن و چه برای طنز کار کردن، کار بزرگی است.
جسارت او باعث شده که اضافه کردن پاورقی به شعرهای طنز، تنوعی از زبان را بیافریند و سلیقه‌های مختلف مخاطب را هدف بگیرد.»
سمیعی درباره مجموعه طنز منظوم گفت: «مجموعه «خاک عالم» بیشتر از قالب تضمین و اشعار معاصر و قدیم استفاده کرده و به پارودی نزدیک بوده و منظم‌تر است.
کتاب «الا دختر» که دوبیتی در خودش دارد و پاورقی‌هایش بار مهمی از دریافت طنز را به دوش می‌کشد.
کتاب «ابوالچپ» مضامین گسترده‌تری از نگاه اجتماعی دارد و دارای طیف زبانی بلاتکلیفی است. در این کتاب قواعد شعری حکم‌فرماست. در مرحله بعد می‌توان درباره کلمات صحبت کرد.
در هر سه کتاب استفاده گسترده از قافیه را می‌بینیم که کار سختی بوده و به نظرم طنزش بدست آمده است.
ما جاهایی در اشعار طنز مهدی‌نژاد، ردپای شوخی‌ها و تکنیک‌های ابوالفضل زرویی نصرآباد و ناصر فیض را می‌بینیم و یا در آثار منثور ردپای نویسندگانی مثل مهدی استاداحمد را شاهد هستیم.
نگاه اجتماعی آثار او، به ویژه در «الا دختر»، نگاه بارز و انسانی و برجسته‌ای است. تفاوت طنز و فکاهه را اینجا می‌توانیم پیدا کنیم و این کمک می‌کند که این کشف جدید بهتر صورت بگیرد. کاری که از بازی زبانی و تکنیک‌ها فاصله می‌گیرد.»
وی ادامه داد: «استفاده او از تیترها و گاهی اشعار، بار شوخی را به دوش می‌کشد و همان باعث می‌شود که بررسی کنیم بار شوخی در کجای این عبارت پیدا می‌شود.
گاهی هم بار شوخی بر دوش پاورقی است و استمرار و تولید طنز است که طنزنویس را به این جایگاه می‌رساند.
با اینکه مهدی‌نژاد با اینکار شاید متهم شود که کار ساده‌ای کرده ولی باز هم شوخی‌هایی در قالب‌های مختلف (حتی پاورقی) تولید کرده است. انتخاب مخاطب او در «الا دختر» هم متفاوت‌تر از سایر کتاب‌هاست.
من طرفدار کتاب «خاک عالم» هستم. نه فقط به خاطر سوژه‌های اجتماعی و انسانی، بلکه به خاطر استفاده از قالب‌های مختلف و متنوع.
«سه نقطه» جای خالی خیلی چیزها را پر می‌کند
رضا ساکی به این نکته اشاره کرد که امید مهدی‌نژاد در کارش پیگیر است و سال‌ها این کار را انجام می‌دهد و ماهنامه «سه نقطه» و مباحث آموزشی‌اش بسیاری از جاهای خالی در این حوزه را پر می‌کند.
مهدی‌نژاد محل ارائه کلام را پیدا می‌کند
هادی مقدم‌دوست درباره ویژگی‌های امید مهدی‌نژاد در نوشتن آثار طنز گفت: «مجله سه‌نقطه با پست برای ما ارسال می‌شود و من هر بار منتظرم که در قسمت آدرس هم شوخی نوشته شده باشد.
چون این از ویژگی‌های امید مهدی‌نژاد است که با همه چیز شوخی می‌کند و به قالب‌ها و جایی که کلام جریان دارد، اهمیت می‌دهد.
امید مهدی‌نژاد عرصه‌های ارائه کلام را پیدا می‌کند و هر جا که او هست فرصت این وجود دارد که شوخی ساخته شود. حتی اگر او به موسیقی هم علاقه‌مند شود، به دنبال موسیقی طنز می‌گردد.
این‌ها به خاطر ذوق او برای دیدن کلمات و بازی با آنهاست. به همین خاطر از ترکیبات و قالب‌های ساده گرفته تا اشعار و متن‌های متفاوت را پذیرفته و با آنها شوخی کرده است.»
مقدم‌دوست با تاکید بر اینکه این ذوق را در رفتار مهدی‌نژاد می‌توان پیدا کرد، گفت: «او می‌داند که این شوخی‌ها ماندنی نیستند و نمی‌توان فقط به آن تکیه کرد.
زاویه دید، عمق و نگاه متفاوت به موضوع هم از ویژگی‌ها و توجهات اوست که باعث می‌شود مسئولیت دیگری را قبول کند و من این را در کارهایش می‌بینم.
جرات از دیگر ویژگی‌های اوست و ذوق لغت‌دوستی او آنقدر زیاد است که مسئولیتش را هم زیاد می‌کند. مثلا موضوعات مجله سه نقطه، موضوعاتی است که حرف زدن درباره آنها تمام شده، اما سه نقطه درباره آن بحث می‌کند.
حتی امید اهل پیدا کردن طنز موقعیت هم هست و این را در بعضی اشعار می‌توان دید که به کار نمایشی نزدیک می‌شود و برای مخاطب ملموس است.»
بهتر است خیلی از گذشته دور نشویم
علی اکبر قاضی زاده، یکی از حاضرین در این جلسه بود که درباره طنز گل‌آقایی گفت: «مجلات توفیق و گل‌آقا در دورانی که امکانات نبود، نگاه جدیدی به وجود آوردند و خوب است که اثر گذشتگان را نادیده نگیریم و اجازه دهیم مخاطب با آن فضا هم ارتباط بگیرد.»
مرتضی کاردر نیز در این‌باره پاسخ داد: «فرم در کار طنز مهم است و اگر فرم نبود، ما شاهد طنزهای مختلف نبودیم. نمی‌توان تاثیر این مجلات را بر طنز امروز نادیده گرفت، اما بعضی از آنها به پیش‌نیاز احتیاج دارند و باید مخاطب جدید را با آن پیش‌نیازها آشنا کرد.
مخاطبی که طنز کلیشه‌ای را رد کرده، این طنزها را متوجه می‌شود و این تمایز ضروری است.»
تبریک برای داشتن پایگاهی برای طنز
مژده لواسانی که از حاضرین در این جلسه بود، در بخشی از برنامه گفت: «من به طنز خیلی بی‌ربطم و خیلی دلم می‌خواهد در اجرا هم طنز داشته باشم، اما نمی‌شود.
آشنایی من و آقای مهدی‌نژاد از مجله سه نقطه شروع شد و وقتی استمرار او را می‌بینم تبریک می‌گویم که چنین پایگاهی برای طنز وجود دارد.
او جزو معدود آدم‌هایی است که برای مراسم رونمایی از کتاب‌هایش، حتی در دعوت‌نامه هم از طنز استفاده می‌کند. دوستان طنزپرداز من معمولا دعوت‌نامه‌ها را عادی می‌نویسند، ولی امید مهدی نژاد این ویژگی را هم رد کرده است و سوژه خوبی برای گفت‌وگوهای تلویزیونی است.»
از خیلی‌ها باید تشکر کنم
امید مهدی نژاد در انتهای برنامه گفت: «باید از آدم‌های بسیاری که در شکل‌گیری این کتاب نقش داشتند، تشکر کنم.
این کتاب‌ها یک سال و خرده‌ای بود که قرار بود چاپ شود و به نمایشگاه کتاب امسال برسد؛ اما هر کتاب ممیزی‌هایی خورد و انتشارش عقب افتاد.
آقای امرالله احمدجو هم قرار بود امروز اینجا باشند که به دلیل مسائل خانوادگی به شهرشان رفتند و پیام کتبی فرستادند.»
پیام کتبی ایشان که با همان لحن سریال‌هایشان نوشته شده بود را امید مهدی نژاد خواند و در آخر با خواندن دو شعر از کتاب‌های سه‌گانه جلسه به پایان رسید.
در انتهای این جلسه فرصت خرید کتاب و دریافت آن با امضای شاعر برای مخاطبین فراهم بود.
برای خرید این کتاب می‌توانید به کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور یا فروشگاه اینترنتی سوره مهر مراجعه کنید.
پایان
برای مطالعه معرفی سایر کتاب‌ها اینجا کلیک کنید.