شعر طنز، جدي استگفتگو با شهرام شکيبا
چهلمين محفل قمپز با اجراي دکتر عباس احمدي و با حضور پرشور طنزپردازان استان قم و علاقه‌مندان به ادبيات و طنز چهارشنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۷ در حوزه هنري استان قم برگزار شد.
شهرام شکيبا که به‌عنوان مهمان ويژه در چهلمين محفل طنز «قمپز» حاضر شده بود، قمپز را يکي از محافل موفق طنز کشور دانست. در اين‌باره قمپز گفتگويي با شهرام شکيبا داشت که در ادامه بخشي از آن را مي‌خوانيم.
آقاي شکيبا نظرتان را درباره سطح کيفي محفل قمپز بفرماييد.
من به‌خاطر نوع کاري که انجام مي‌دهم خيلي از شهرها رفته‌ام به ويژه شب شعرهاي طنز که فراوان هم بودند. فکر مي‌کنم استقبالي که اينجا شد واقعا بي‌نظير است. تعداد شاعرهاي خوب جلسه هم نکته ديگر جلسه بود. من امشب کار ضعيفي نشنيدم، اين خيلي مهم است. چه در تهران چه شهرهاي ديگر بايد پنج شعر را تحمل کرد تا يک شعر خوب شنيد؛ ولي اينجا هيچ شعري، شعر بدي نبود، شاعر نوآموز نبود و معلوم است که همگي کار کرده بودند. من بايد واقعا از اين بابت تبريک بگويم به بچه‌هايي که در قم کار مي‌کنند.
آيا محفل قمپز ويژگي خاصي به نسبت محافل ديگر دارد؟
بله، يک نکته‌اي که من خيلي خوشم آمد اين بود که اولا بچه‌ها واکنش به مسائل روز داشتند و دغدغه‌هاي شاعران طنزپردازي که در اين محفل کار خواندند، دغدغه‌هاي سخيف روزمره نبود. خيلي جاها شب شعر مختص اين است که دختر اينجوري بود، پسر اونجوري بود. مسائل خيلي پيش‌پا افتاده مطرح مي‌شود در آثارشان. ولي اينجا بچه‌ها دغدغه‌هاي جدي داشتند و انتقاد کردند به خيلي از موضوعات روز. شعرشان را هم با شجاعت مي‌گويند و شعر خوب هم مي‌گويند. اين خيلي مهم است. تيم طنزپردازي که ديدم در اين جلسه، همه آدم‌هاي دغدغه‌مندي بودند، برايشان تفنن نبود، چون واقعا شعر طنز خيلي جدي است. به‌قول دوستان دفتر طنز، اصلا شوخي‌بردار نيست. ما اين موضوع را خيلي جدي مي‌گيريم.
امروز چهلمين محفل طنز قمپز برگزار برگزار شد، پيشنهاد خاصي براي اين محفل داريد؟
نه، خيلي خوب دارد پيش مي‌رود. حس مي‌کنم مسيري که دارد مي‌رود مسير خيلي درست و خوبي است.
با شناختي که از لهجه قمي داريد، مي‌شود گفت که اين لهجه قابليت خاصي براي طنز دارد؟
راستش همه لهجه‌هاي کشور ما براي مردم آن خطه هميشه شيرين است. من يادم است مرحوم خاسته _اصغر حاج حيدري_ وقتي شعر مي‌خواند بيش از ???? نفر مي‌ايستادند و شعر را مي‌شنيدند، شعري که حتي ما نمي‌فهميديم چيست؟ هميشه لهجه و زبان‌ها براي مردم آن خطه شيرين است و استقبال مي‌کنند. اما اينجا در قمپز ديدم دوستان از ظرفيت‌هاي اين لهجه خيلي خوب استفاده کرده بودند و علاوه بر اينکه از لهجه استفاده کرده بودند سعي مي‌کردند فرهنگ را منتقل کنند. حالا در حد کار خودشان. شما ضرب‌المثل‌ها را در کارها مي‌ديديد، خرده فرهنگ‌ها را هم مي‌ديديد، کدهاي مشترک بين صاحبان آن لهجه و مردم را مي‌ديديد. اين خيلي اتفاق خوبي است. در طنز لهجه‌ها خيلي کمک مي‌کند به طنز.
بعضي از لهجه‌ها متاسفانه به‌دليل اينکه به تمسخر گرفته شده ديگر باب استفاده از آن‌ها بسته شده‌‌است. براي همين طنزپردازها خيلي کمتر سراغ آن مي‌روند. کساني که در کار نمايش هستند و کمدين‌ها خيلي کمتر سراغ آن مي‌روند. ولي فکر مي‌کنم همه لهجه‌ها واقعا اين ظرفيت را دارند.
فکر مي‌کنيد دليل استقبال‌هاي اين‌چنيني از طنز در اين دوره و زمانه چيست؟
طنز زبان انتقادي است که يک لطافتي در آن وجود دارد. خوب مردم انتقادهاي فراواني دارند و دوست دارند اين انتقادها را بگويند. از طرفي طنزپرداز منتقد است. طنزپردازها اين‌جور آدم‌هايي هستند. مسائلي که در کارهاي طنز مطرح مي‌شود، آينه همه جامعه است. همه مردم جامعه ما اعتقاد به اين انقلاب و نظام دارند و انتقاد هم دارند. در اين دوره زمانه شايد به دليل مسائل اقتصادي انتقادها بيشتر هم باشد. حق مردم هم هست که انتقاد بکنند. به اين دليل است که در اين دوره و زمانه شعر طنز اقبال و استقبال بيشتري دارد.
آيا فضاي مجازي تأثيري بر گسترش طنز داشته است؟
نه، به‌نظر من فضاي مجازي هيچ ربطي به جريان اصيل شعر ندارد. گاهي ما مي‌بينيم که شعرهاي خوب در فضاي مجازي دست به دست مي‌شود، ولي اين در کنار انبوهي از خزعبلات آن فضا که دست به دست مي‌شود، هيچ چيزي نيست.