هوشنگ مرادی کرمانی؛ نویسنده‌ای با آثار به یاد ماندنی
هوشنگ مرادی کرمانی؛ نویسنده‌ای با آثار به یاد ماندنی
نویسنده: سارا ملاعباسی
بعضی از هنرمندان و نویسندگان اینقدر آثار ماندگار دارند که بدون هیچ اجباری در خاطر مردم می‌مانند و بیشتر آدم‌ها حداقل با یکی از آثارشان خاطره دارند.
هوشنگ مرادی کرمانی از نویسندگانی است که در قالب‌های مختلفی مثل داستان کوتاه، رمان و نمایشنامه، آثار متعددی نوشته و به چاپ رسانده است.
کتاب‌هایی که اگر خوانده هم نشوند، به واسطه فیلم‌هایی که از روی بعضی داستان‌هایش ساخته شده به یاد می‌مانند.
هوشنگ مرادی کرمانی متولد ۱۶ شهریور ۱۳۲۳ در روستای سیرچ کرمان است. کودکی‌اش را در همان روستا و نوجوانی‌اش را در کرمان گذراند و در آغاز جوانی به تهران آمد.
او از سال ۱۳۳۹ در کرمان و همکاری با رادیو محلی کرمان نویسندگی را آغاز کرد و اولین داستان وی به نام «کوچه ما خوشبخت‌ها» در مجله خوشه منتشر شد.
او در سال ۱۳۵۳ «قصه‌های مجید» را نوشت. قصه‌هایی که در سال ۱۳۶۴ جایزه کتاب برگزیده سال را دریافت کرد.
کیومرث پوراحمد نیز این قصه‌ها را در سال ۱۳۷۰ در قالب سریال ساخت و توانست یکی از نوستالژی‌های بچه‌های دهه ۶۰ و ۷۰ را خلق کند.
هر چند با توجه به بازپخش‌های مکرر سریال، این سریال می‌تواند نوستالژی بچه‌های دهه ۸۰ و ۹۰ هم باشد.
آثار هوشنگ مرادی کرمانی فقط به قصه‌های مجید محدود نمی‌شود. او داستان‌ها و رمان‌های مهم دیگری هم دارد که هر کدام ویژگی‌های خاص خودشان را دارند و هیچکدام شبیه یکدیگر نیستند.
کتاب‌هایی مثل «داستان یک خمره»، «تنور و داستان‌های دیگر»، «قاشق چایخوری»، «ته خیار»، «بچه‌های قالیبافخانه»، «پلو خورش»، «شما که غریبه نیستید»، «مثل ماه شب چهارده»، «نخل»، «مشت بر پوست»، «مربای شیرین»، «نازبالش»، «آب انبار» و…
مرادی کرمانی به خاطر نوشتن این کتاب‌ها و داستان‌ها برنده جوایز مختلفی شد که از میان این جوایز می‌توان به جایزه جهانی اندرسن در سال‌های ۱۹۸۴ و ۲۰۱۴ میلادی، جایزه کتاب سال ۱۹۹۴ کودکان و نوجوانان اتریش در سال ۱۹۹۴، سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه در دوازدهمین جشنواره فجر، جایزه مهرگان ادب، عنوان نویسنده برگزیده کشور کاستاریکا، جایزه خوزه مارتینی در سال ۱۹۹۵ اشاره کرد.
شاید یکی از دلایلی که سبب ماندگاری آثار مرادی کرمانی می‌شود را بتوان در تجربه زیسته نویسنده پیدا کرد.
اگر کتاب «شما که غریبه نیستید» که زندگینامه مرادی کرمانی از کودکی تا جوانی‌اش است را بخوانید، متوجه می‌شودی که بسیاری از داستان‌های مرادی کرمانی نمونه عینی دارند و او بسیاری از داستان‌هایش را زندگی کرده است.
دقیقاً همینجاست که متوجه تفاوت این نویسنده با دیگران می‌شوید. چون کمتر کسی است که بتواند از اتفاقات پیش آمده در زندگی عادی چنین داستان‌های دلنشین با ادبیات خاص خودش را بنویسد.
و خواننده نمی‌تواند بعد از خواندن داستان بگوید: «این که کاری نداره، من هم بلدم مثل اینو بنویسم»، چون به سختی چنین چیزی امکان‌پذیر است.
از خودمان هم نمی‌گوییم. برخی سعی کردند، نتوانستند. کی؟ ما؟ نه، ما که سبک خودمان را داریم. منظورمان آنهایی است که یک داستان کوتاه می‌نویسند و فکر می‌کنند وقت چاپ کردن کتاب‌شان است.
بگذریم، علاوه بر تجربه زیسته، گاهی داستان‌های او چند ویژگی برجسته را با هم دارد. به طوری که «هر چه خوبان همه دارند، این آثار یکجا دارند» را به معنای واقعی کلمه نمایش می‌دهد.
جهان شمول بودن (از این نظر که اگر یک نفر آن سر دنیا داستان را با زبان خودش بخواند با آن همذات پنداری می‌کند.
گفتیم توضیح دهیم نگویند کم‌کاری می‌کنیم)، عوامانه بودن داستان‌ها، استفاده از عناصر بومی و محلی و خصوصاً طنز از ویژگی‌های آثار اوست.
بله، طنز. درست است که بعضی از داستان‌های مرادی کرمانی غم‌انگیز است و خواننده را متاثر می‌کند، اما در اکثر داستان‌ها و رمان‌ها، طنز باعث ماندگاری اثر می‌شود.
به عبارتی دیگر طنز در آثار مرادی کرمانی دیده می‌شود، منتها نمی‌توان با یک نگاه و یک نوع نگرش آن را پیدا کرد.
گاهی طنز داستان‌ها آنقدر مشخص و واضح است که مخاطب فقط به اتفاق پیش آمده می‌خندد و یا آنقدر لایه‌لایه و پنهان است که بعد از خنده‌ای طولانی، اشکش درمی‌آید و به فکر فرو می‌رود.
طنزی که به هدف اصلی‌اش طبق تعریف می‌رسد. یعنی هم مخاطب را می‌خنداند و هم به او آگاهی می‌بخشد.
همین موضوع باعث می‌شود کتاب‌های مرادی کرمانی در کتابخانه نماند و نسل به نسل به آثار او علاقه‌مند شوند.
اگر نه از لحاظ قیمت خیلی تفاوتی با کتاب‌های دیگر ندارد.
از دیگر عواملی که او را به نویسنده‌ای محبوب تبدیل کرده، این است که او آنقدر بر داستان‌ها و شخصیت‌هایش تسلط دارد که اجازه می‌دهد خواننده خودش را جای شخصیت‌ها بگذارد و با آنها همذات پنداری کند.
چون بعضی از نویسندگان چنین اجازه‌ای را به خواننده نمی‌دهند و سبب رنجش مخاطب می‌شوند.
گفتنی است هوشنگ مرادی کرمانی که این روزها ۷۸ ساله است و بیش از نیم قرن به داستان نویسی مشغول بوده، از نویسندگانی است که مانند او را کمتر دیده‌ایم و حتا کمتر شناخته‌ایم.
بیایید قدرش را بدانیم.امیدواریم عمرشان به اندازه ماندگاری آثارشان بلند باشد و آثارشان به همان اندازه میان جوانان و نوجوانان هر نسل شناخته شود. (این هم جمله پایانی و تاثیرگذار).
پایان
برای مطالعه معرفی سایر طنزپردازان اینجا کلیک کنید.