يک ناهنجاري زباني با نام «در واقع»
ميخواهم از ويروس عجيب و غريبي صحبت کنم که تا به امروز هيچ گونه واکسني براي درمان قطعي آن کشف نشده است. ويروسي خطرناکتر و کشندهتر از ويروس «کرونا» که نه به جسم، که به روح و جان و زبان شما حمله ميکند و با متهم کردن شما به «زبان پريشي»، در طرفه العيني آبروي علمي و فرهنگي شما را به باد فنا ميدهد! ويروسي «زباني و بياني» که سالهاست مثل خوره به جان زبان مظلوم فارسي افتاده و همچنان در حال فتح خاکريزهاي فرهنگي به مدد سخنرانيها و محاورات شفاهي من و شماست. نام اين ويروس فرهنگي «در واقع» است! و راستي راستي اين تکيه کلام موذي که نسل جهش يافته ويروس «در اصل» و «در حقيقت» است، دارد به معضلي بزرگ براي زبان فارسي و جماعت فارسي زبان تبدل ميشود.
من خودم يکي از قربانيان مظلوم اين ويروس منحوسم و سالهاست دارم با آن دست و پنجه نرم ميکنم. با کمال شرمندگي بايد بگويم با اين که در طول همه اين سالها مشغول تقويت سيستم ايمني، فرهنگي و زباني خودم براي به زانو درآوردن اين ويروس قدر قدرت و قوي شوکتم، رسما از اين تريبون اعلام ميکنم که هنوز نتوانستهام شاخ اين غول را بشکنم و خودم را از شر آن خلاص کنم و روز به روز اعتياد و آلودگيام به آن بيشتر ميشود! اين آلودگي زباني – و کمي تا قسمتي دهاني – به قدري جدي است که بيش از شش دقيقه از يک سخنراني پنج دقيقهاي را با تکيه کلام «در واقع» پر ميکنم!
طبق آخرين آمار «سازمان بهداشت زباني»، تا کنون بيش از نيمي از جمعيت فرهيختگان و فرهنگيان ايران زمين که کسب و کارشان به صورت حرفهاي «سخنراني» است به اين ويروس مبتلا شدهاند. وضعيت بعضي از مبتلايان نيز به قدري بحراني شده که زبانشناسان حاذق از مداواي آنان به طور کامل قطع اميد کردهاند! يعني در شرايط فعلي وضعيت کاملا قرمز است.
زبانشناسان کاربلد و متخصص – که البته بعضي از آنان نيز از شر اين ويروس جان سالم به در نبردهاند – بر اين عقيدهاند که اين ويروس فرهنگي همچون ويروس «کوويد ??» کاملا مُسري است و تنها راه پيشگيري از آن «فاصلهگذاري فرهنگي» است. به اين شکل که وقتي يک سخنران مبتلا به ويروسِ «در واقع» را مشاهده کرديد، به طول يک و نيم کيلومتر از او فاصله فرهنگي بگيريد و براي محکم کاري بيشتر پنبه در گوشتان بگذاريد!
متخصصان راه ديگر پيشگيري از اين ويروس زباني را «روزه سکوت» و مکالمه به «زبان اشاره» ميدانند و معتقدند که با قرنطينه کردن «زبان در دهان» و مکالمه به زبان اشاره ميتوان تا ?? درصد از اپيدمي شدن اين بيماري جلوگيري کرد.
«چشمخواني» – نه چشم چراني! – از ديگر راههاي پيشگيري اين بيماري زباني است. به اين شکل که سخنرانان همايشهاي علمي و فرهنگي به جاي سخنراني زباني که نياز به مصرف انرژي زياد و احاطه و اشراف کامل به فرهنگ لغات و کاربرد واژگان دارد، به منظور پيشگيري از آلودگي فضاي همايشها، حفظ سلامت فرهنگي، و جان سالم به در بردن مدعوين معصوم و بيگناه، ضمن زدن برچسب ايمني بر روي لبهاي خود، تنها با نگاه کردن به مدعوين منظور خود را بيان کنند. البته اين نوع نگاه کردن بايد هدفمند و از جنس نگاه معناگرايانه باشد! گوششان هم اصلا به متلکها و زخم زبانهاي بعضي از حُضّار هميشه طلبکار بدهکار نباشد که با عشوه و اشاره چشم و ابرو، مُدام ميخواهند به آنها حالي کنند که:
من ندانم به نگاه تو چه رازيست نهان
که من آن راز توان ديدن و گفتن نتوان!
چرا که در شرايط بحراني و در اين مورد خاص – مقابله ضربتي با ويروس «در واقع» – اعتراض اصلا وارد نيست. ستاد ملي مبارزه با ويروس زباني «در واقع» مستقر در فرهنگستان زبان و ادب فارسي با انتشار بيانيهاي ضمن اظهار نگراني از اپيدمي شدن اين بيماري، تا اطلاع ثانوي ايراد هر گونه سخنراني زباني را ممنوع اعلام کرده و با «التماس سکوت»، از استادان و دانشجويان فهيم و فرهيخته دانشگاهها و مراکز آموزش عالي درخواست کرده که براي پيشگيري از گسترش اين بيماري مسري و خطرناک که موجوديت زبان فارسي را شديدا تهديد ميکند، همه کتابها و جزوات درسي خويش را پيش از استفاده با دستگاه ويروس ياب فرهنگي ضدعفوني کنند. طريقه عملکرد اين دستگاه که از صفر تا صد آن به دست پژوهشگران زبانشناس ايراني طراحي شده به اين شکل است که به محض شناسايي و تشخيص ويروس «در واقع» در متن کتب، پاياننامهها و جزوات درسي، اين ويروس را با سرعت عملي شگفتانگيز معدوم ميکند و کتابهايي عاري از هر گونه آلودگي زباني را در اختيار دانشجويان و افراد کتابخوان قرار ميدهد.
و اما «در واقع»… مثل اين که گفتم در واقع…!! بعلــــــــه، هم اکنون توسط منابع موثق به من خبر دادند که تست «در واقع» من مثبت درآمد و وضعيت اين يادداشت هم قرمز شد! با عرض پوزش از خوانندگان گرامي، لطفا ادامه اين يادداشت را بعد از سفيد شدن وضعيت دنبال کنيد…! و دو کلمه حرف حساب با اين ويروس زباني منحوس، قبل از خداحافظي:
اينقدر تو مرحمت مکن «در واقع»
ما را تو مُلازمت مکن «در واقع»
هنگام سخنراني من در مجلس
ايجاد مزاحمت مکن «در واقع»
ايبنا