صد سال کاريکاتور در تهران
کتاب صد سال کاريکاتور در تهران به کوشش جمال رحمتي گردآوري، تنظيم و نگارش شده و توسط انتشارات علمي و فرهنگي منتشر شده است.
به گزارش روابط عمومي انتشارات علمي و فرهنگي، اين کتاب يکي ديگر از کتاب‌هاي مجموعه کتب سده (يعني صد سال نويسندگي در تهران، صد سال نقاشي در تهران، صد سال عکاسي مناظر در تهران و صد سال گرافيک در تهران) است که تلاشي براي بازنمايي وضعيت فرهنگي و هنري صد سال اخير شهر تهران است.
جمال رحمتي کاريکاتوريست و پژوهشگر ايراني، برنده چندين جايزه بين‌المللي، متولد ???? زنجان است. او فارغ‌التحصيل رشته گرافيک از دانشکده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران در مقطع کارشناسي و فارغ‌التحصيل رشته انيميشن در مقطع کارشناسي ارشد دانشکده سينما تئاتر دانشگاه هنر است.
ايشان سابقه همکاري به عنوان کاريکاتوريست با روزنامه‌ها و مجلات مختلفي را دارد از جمله دنياي تصوير، همشهري، شرق، توانا، ايران، زن، زنان فردا، روز هفتم، عصر آزادگان، جامعه، توس و نشاط.
همچنين وي دبيري سرويس کاريکاتور و کارتون نشريات معتبري را برعهده داشته است. نشرياتي همچون شرق، هم‌ميهن، مجلات همشهري و در حال حاضر هم دبير سرويس طرح روزنامه اعتماد است.
جمال رحمتي دارنده ?? جايزه بين‌المللي از جمله ? جايزه اول جهاني است. او مدرس دانشگاه است و تا کنون کارگرداني چند فيلم کوتاه داستاني را نيز تجربه کرده است.
پشت جلد اين اثر موضوع و محتواي کتاب با اين توضيحات شرح داده شده است:
«کاريکاتور و کارتون هنر عصر جديد است. هنري که قرن‌ها بعد از ظهور و ثبوت رشته‌هاي ديگر تجسمي به‌وجود آمده است. بسياري ريشه آن را در آثار داوينچي و دورر و… جست‌وجو مي‌کنند، اما واقعيت اين است که اصرار آدمي براي مشخص شدن تکليف همه چيز، او را به اين ريشه‌يابي رسانده است و معلوم نيست که واقعيت اين باشد؛ اما اينکه چه زماني و چگونه وارد ايران شده است، واضح و مشخص است.
شايد آن زمان که از عظيم‌زاده، نقاش اهل تبريز و از بنيانگذاران هنر کاريکاتور، توانست با بهره‌گيري از شيو? طراحي روتر، اما با خط و ترکيب‌بندي‌هاي ساده‌تر، نخستين کاريکاتورهاي بومي ايران را پايه‌گذاري کند، فکر نمي‌کرد که يک قرن بعد ايران يکي از مراکز مهم کارتون و کاريکاتور دنيا شود.
اگر فضاي مجازي را کنار بگذاريم، کارتون و کاريکاتور دو رسان? مهم براي عرضه دارد؛ مطبوعات و نمايشگاه‌ها. تهران مرکز هر دوي اينهاست. مهم‌ترين نشريات و معتبرترين نمايشگاه‌ها و جشنواره‌هاي کاريکاتور و کارتون کشور در تهران برگزار مي‌شود.
کتاب حاضر نگاهي اجمالي به کاريکاتور ايران از ابتدا تاکنون دارد و تهران را از نگاه نقادان? صد کارتونيست به نمايش مي گذارد.»
پيروز حناچي شهردار وقت تهران پيش‌گفتاري براي اين مجموعه نوشته است که در بخشي از آن مي‌خوانيم که:
«بيش از دو قرن است که تهران پايتخت ايران است و از منظرهاي مختلف سياسي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي نقط? همگرايي ملي و محل وقايع بررگ تاريخي کشور است. شهر تهران به واسط? همين مرکزيت، سه دوره تاريخي متفاوت با مظاهر و مضامين مختلف را از سر گذرانده است.
اين شهر خاصه در صد سال گذشته بستر اصلي تحولات و وقايع تاريخي مهم سرزمينمان بوده است و به همين جهت است که بررسي جايگاه و واکاوي ابعاد کمتر شناخته يا ديده شده اين شهر و برجسته‌سازي آن ضرورت مي‌يابد.
بايد توجه کرد که علاوه بر اهميت پرداختن به ابعاد سياسي و اجتماعي و اقتصادي تهران، ظرفيت‌ها و زمينه‌هاي ارزشمند هنري و فرهنگي شهر نبايد زير سايه ابعاد سياسي شهر گم شود. داشته‌هاي اين شهر ذيل تحولات پُر سروصداي مناسبات پايتختي پنهان مانده است.»
اين اثر در چهار بخش کلي تنظيم و دسته‌بندي شده است که پس از پيشگفتار و مقدمه آمده‌اند؛ در بخش اول تاريخ کاريکاتور ايران از منظري ديگر بررسي شده که مباحثي چون اولين نشريات فکاهي-انتقادي در دوره‌هاي مختلف تاريخي از سال‌هاي اول پيروزي مشروطه تا زمان انتشار مجله گل آقا و خط‌خطي از جمله آنهاست.
کتاب سپس در بخش بعدي نگاهي کلي به کارتونيست و کاريکاتوريست‌هاي ايران طي دهه‌هاي ?? تا ?? انداخته است. در بخش بعدي نيز زندگي و آثار ريش‌سفيدهاي کاريکاتور ايران يعني کامبيز درم‌بخش، غلامعلي لطيفي و بهمن رضايي بررسي شده است.
در بخش پاياني اين کتاب نيز که «تهران از منظر کارتونيست‌ها» نام دارد با رزومه‌اي مختصر از ??? کارتونيست ايراني به علاو? يک اثر از آنها درباره تهران روبهروييم.
صدسال کاريکاتور در تهران با همکاري شهرداري تهران و انتشارات علمي و فرهنگي در ??? صفحه به شکل نيمه‌مصور با شمارگان ??? و قيمت ??? هزار تومان منتشر شده است.